Олигофрения (грек. olіgos – аз және phren – ақыл) – ақыл-ойдың кемдігі; іштен туа біткен не алғашқы 3 жыл өмірінде дамымай қалған психиканың әр түрлі формалары. Аурудың пайда болуына әр түрлі себептер: тұқым қуалайтын аурулар салдарынан организмдегі генетикалық ауытқулар; кейбір заттардың, мыс, амин қышқылдарының (фенилкетонурия), көмірсуларды
Олигофренияның ең негізгі белгісі адамның танымдық әрекетінің, атап айтқанда, ойлау және сол ойды қорыту қабілетінің нашар дамуымен сипатталады. Сондай-ақ олигофрения кезінде адамның есі, назар аударуы, сөйлеуі, т.б. психика әрекеттерінде тежелу байқалады. Науқастардың көпшілігінде сезім органдарында, қимыл-қозғалысында, тіпті жекелеген мүшелерінде де ауытқулар (бойының өспеуі, дене бітімінің диспропорциясы, т.б.) болады.
Ақыл-ой қабілетінің мешеулік дәрежесіне қарай олигофрения: идиотиялық олигофрения, имбециалдық олигофрения және дебильдік олигофрения деп бөлінеді.Идиотиялық олигофрения (грек. іdіoteіa – надан) – олигофренияның ауыр түрі; ақыл-ойдың мүлдем дамымауы. Бұл жағдайда ойлау, сөйлеу қабілеті дамымайды; науқас міңгірлеген дыбыстар ғана шығарады, оларға айтылған сөздің мағынасын түсінбейді. Имбециалдық (лат. іmbecіllus – ақыл-ойы әлсіз) олигофрения – олигофренияның орташа түрі; алдыңғы жағдаймен салыстырғанда, науқас қарапайым сөздерді анық айтып, аздап санай да біледі. Дебильдік (лат. debіlіs – әлсіз) олигофрения – олигофренияның әлсіз түрі; орташа түріне қарағанда науқастың сөйлеу қабілеті біраз дамыған, бірақ сөз қоры аз, көбіне жаттап алған сөздерін айтады. Олигофрениямен ауырған науқастардың барлығы да психиатрдың бақылауында болады, негізінен оларға психикалық ой-өрісінің дамуына себепші болатын емдік шаралар жүргізіледі.
Бас сүйек стигмалары
Микроцефалия-бас сүйектің жас нормасынан 10% кіші болуы
Гидроцефалия
Гидроцефали́я бас сүйегінде ми сұйықтығының мөлшерден тыс жиналуы деген мағынаны береді. . Гидроцефалия менингиттің, менингоэнцефалиттің, бас жарақатынан, уыттанудан, т.б. кейін де жүре пайда болады.
Гидроцефалия:
- даму кемістігінен,
- құрсақішілік инфекцияның,
- ликвор айналымының немесе сіңіру процесінің бұзылуынан,
- орталық жүйке жүйесі ауруларынан,
- ісіктер, бас ми жарақатынан немесе ауытқуынан,
- жүктілік кезінде немесе босану барысындағы патологиядан,
- қан құйылу, т.б. салдарынан болады.
Ауру белгілері:
Врожденное слабоумие, степени олигофрении
... и улучшения приспособляемости к жизни. 1.Общее понятие об олигофрении Олигофрении (синонимы: врожденное слабоумие, умственная отсталость) включают группу патологических состояний, основным проявлением ... воздействия выделяют три большие группы слабоумия: наследственные и семейные олигофрении; олигофрении, обусловленные поражением эмбриона или плода; олигофрении, обусловленные поражениями во время ...
Гидроцефалия ауруының белгілері науқастың жасы мен ауру этиологиясына байланысты. Құрсақтағы шарананың, жаңа туған нәрестенің және кішкентай балалардың басының диаметрі үлкейеді, 60 сантиметрге дейін жетуі мүмкін. Маңдайы алға қарай шығып кетеді, еңбегі ісінеді, басын жиі шалқайта береді, көру қабілеті төмендейді, қылилық пайда болуы мүмкін. Сондай-ақ жүйке жүйесі бұзылуын білдіретін белгілер пайда болады: қолдың, иектің, аяқтың дірілдеуі, қалтырауы, судорог ұстауы, көз алмалары қимылының бұзылуы, т.б. Бұған қоса, тері қабаттарының бозаруы, солғын тартуы, жүрек ырғағының бұзылуы байқалуы мүмкін. Мұндай балалар дене бітімі өсу жағынан, ақыл-ойы дамуы жағынан кешеуілдейді және кәсіби күтімді, бақылауды қажет етеді.
Егер гидроцефалия кейінірек, кешірек пайда болса, бастың үлкею синдромы байқалмайды, бірақ бұдан басқа мынадай белгілер білінуі мүмкін:
- бас сүйек ішілік қысымның көтерілуі;
- бас ауруы;
- бас айналуы;
- жүрек айну, құсу;
- есту және көру қабілетінің бұзылуы;
- жүрістің өзгеруі;
- зейіннің, көңіл-күйдің нашарлауы;
- тез шаршау;
- несеп бөлу, зәр шығарудың қиындауы, бұзылуы.
Акроцефалия
Акроцефалия бас сүйек үшбұрыштық пішінде болады. Төмендеген құлақтар, тістің ауытқушылықтары,тегіс кішкентай бет пішін, бас бармақ үшбұрышты, қысқа мойын мен шаштың аласа өсуі.
Брахицефалия
Брахицефалия- бас сүйек жалпақ,көлденең үлкейген, беті жалпайған. бастың ауруына, сирегірек бас айналуына арызданады. Бастың көлденең өлшемінің аумақтауы.
Скафоцефалия
Скафоцефалия-бастың түрі ершік тәрізді, маңдай мен шүйде шығыңқы.
Көз аумағындағы стигмалар
Аниридия — көздің алмасының дамуының сирек құбылмалы нұрлы қабығының болмағандығында пайда болатын генетикалық ауытқушылық. Нұрлы қабықтың дамымай қалуынан көздің қарашығы да болмайды.
Анофтальмия — көздің алмасының дамымай қалуы. Ол ақиқаттық анофтальмия және жалған болып кездеседі. Ақиқаттық, алдыңғы мидың дамымай қалып, көре алмауы. Жалған анофтальмия, көздің алмасының дамуының кідірісі болып табылады. Ақиқаттық көру анофтальмиясында ойық болмайды, ал жалған анофтальмияда ойық болады.
Криптофтальм – көз алмасының болмағандығы, соның ішінде бездердің, кірпіктердің, конъюнктивалдық қуыстың болмағандығы. Бұл ретте маңдайдың терісі бетке деген ауысады.
Эпикант-көздің шетіндегі тері қатпары. (монголоидтық)
Ерін мен ауыз аумағындағы стигмалар
Аглоссия — даму аномалиясы: әдетте мұндай синдром aglossii-adaktilii ретінде бет немесе дененің басқа бөлшектерін басқа да туа біткен ақаулары, яғни тілі жоқ болып туылу
Диастема – бұл жоғарғы күрек тістердің, ортаңғы екеуінің арасының шамадан тыс алшақтығы. Жоғарғы немесе төменгі алдыңғы тістер арасында ені бір алты миллиметрге дейін өзгереді, бұл өте қарапайым ақау тіс болып табылады.
Диастемаға әдетте жоғарғы тіс тән, бірақ төменгі тістерде орын алуы мүмкін.
Логопедия негіздері
... жақсы және мұрыннан тыныс алуы бұзылмаған жағдайда пайда болады. Функционалды жабық ринолалия мұрын және ... немесе екі жақты жырығы. Таңдайдың шырышты қабығы асты жырығы. Жырық ерін мен жырық таңдайда барлық ... мен ринолалия кезінде дауыстың бұзылуы көпжақты болып келеді. Осы аталмыш дауыс ырғағының өзгеруі-ашы ... мсақ таңдайдың ұзындығына байланысты өзгеруі мүмкін. Сөйлеп тұрған уақытта дыбыстардың айтылуы ...
Макроглоссия, сәбилерде көп тараған болып табылады. Лимфа, қан тамырлардың және тіндердің қысылуы себебінен макроглоссия пайда болады да тіл ісініп, сыртқа шығып тұрады.
Микроглоссия — туа біткен жағдай, тілдің шамадан тыс кіші болуы. Әдетте ұрықтың даму кезінде түрлі себептермен орын алады. Сондай-ақ әр түрлі жарақат нәтижесінде орын алуы мүмкін.
Тері стигмалары
Витилиго – аурулар арасында онша көп зерттелмеген, әрі ең қиыны . Ол кез-келген жаста байқалуы мүмкін, бұл меланин пигментінің жетіспеуінен теріге ақ дақтардың түсуі болып табылады. Бұл құбылыс depigmentation деп аталады. Ауру теріде сәл қызғылт немесе ақ дақтардың пайда болуынан басталады. Бірте-бірте орын ауыстыру, айқын шекарасының пайда болуы, дөңгелек немесе сопақ пішінді алу. Дақтар үлкеюге, бір-бірімен бірігуге бейім болып келеді.
Бұл ауру әлемнің барлық елдерінде кең тараған. Ауру кез-келген жаста орын алуы мүмкін, бірақ ең жиі әйелдер, сондай-ақ 20-жасқа дейінгі жас адамдарда кездеседі. Соңғы жылдары науқастардың саны ұлғаюда, ересек және балалар, әсіресе, жастар арасында байқалады.
Гемангиома — оның дамуы туралы нақты деректер жоқ. Қайтыс болған балаларды ашу кезінде алынған, дегенмен, әлі де нашар зерттелген себеп болады. Олардың органдарындағы ақау туа біткен екенін білдіреді, бұл қан тамырларындағы немус. Оның мөлшері айтарлықтай өзгеріп отыруы мүмкін. Олар терінің жоғарғы қабатында орналасқан. Бұл ісіктердің жойылуы мүмкін емес, өйткені олар қауіпті. Құлақ, көру органы, сондай-ақ гемангиомалар жыныс мүшелерінің айналасында пайда болады.
Орофациалдық жырықтар.
ЖЫРЫҚ – іштен туа бітетін ерін және таңдай кемістіктері. Бұл әр түрлі себептерден пайда болады: физикалық себеп – сыртқы ортаның қолайсыз жағдайлары. Қоршаған ортада радиациялық сәулелер деңгейінің жоғары болуынан; химиялық себеп – ауадағы қышқыл, тұз, сілті, ауыр элементтердің, улы заттардың деңгейі жоғарылап, оттегінің құрамы азайып, адам организмінің зат алмасу процесі нашарлайды, бұл жағдай жыныс клеткаларының дұрыс қалыптасуына кедергі келтіреді; биологиялық себепте тамақ құрамындағы қажетті заттардың (белок, көмірсу, витамин, т.б.) жеткіліксіз болуынан организмде зат алмасу процесі бұзылады. Жырықтың ең жиі кездесетін формалары – жоғарғы ерін жырығы мен таңдай жырығы. Жоғарғы ерін жырығы – ұрықтың дамуы кезінде жоғарғы еріннің екі жағы ортаңғы бөлігімен бірікпеуінен болады. Ерін жырығы баланың бет әлпетін бұзады, нәресте дұрыс еме алмайды. Сондай-ақ, тамақ жегенде оның түйіршіктері өкпеге, кеңірдекке өтіп, оны қабындыруы, ас қорыту, есту жүйелерінің қызметі мен иммунитетінің төмендеуі, бала жүдеп, психикалық ауруларға шалдығуы мүмкін. Таңдай жырығы – алғашқы 1 – 2 айда ұрықтың зат алмасуы бұзылуынан немесе ананың жүкті кезінде жұқпалы аурулармен науқастануынан пайда болады. Таңдай сүйектерінің бұлшық еттері бірікпеуінен болатын таңдай жырығы бала туысымен-ақ байқалады. Нәрестені емізгенде, емшек сүтіне шашалып, сүт мұрнынан шығады. Таңдайы жырық баланы тамақтандыру өте қиын болады. Тілі шыққанда бала дұрыс сөйлей алмайтын болады. Кейде тыныс жолдары ауруына шалдығуы мүмкін. Бұл ауру тұқым қуалайды.
